vasael.ir

این کتاب مشتمل بر دو بخش می باشد: بخش اول «پیشینه تاریخی و مبانی نظری» نام دارد. بخش دوم نیز «ابعاد، اهداف و راهبردهای دفاع هوشمند در اندیشه امام خامنه ای» می باشد. 

بخش اول: «پیشینه تاریخی و مبانی نظری»

در ابتدای این بخش به کلیات پرداخته شده و کلماتی مثل اندیشه، قدرت، قدرت ملی، امنیت، جنگ، دفاع، جهاد تعریف شده اند. به باور مقام معظم رهبری امنیت جزو اساسی نیازهای یک ملت بوده و برآیند شرایط امن، پیشرفت و بالندگی کشور است و امنیت جایگاه رفیعی در نظام سیاسی دارد.

رهبر معظم انقلاب در مورد تغییر تهدیدات و تهدیدها نوظهور سخن گفته اند و لازم است تهدیدشناسی و آن هم در قالب تهدیدها نوظهور یا در حال نضج براساس دکترین دفاعی ـ امنیتی کشورمان به ویژه دیدگاه ها و آموزه های دفاعی مقام معظم رهبری استوار گردد. برخی از تهدید های امنیت بین المللی کنونی ازدیدگاه مقام معظم رهبری: ساختارهای بین المللی ناعادلانه، کم رنگ بودن عالت طلبی در منطق جهان، توزیع ناعادلانه ثروت در جهان، وجود زرادخانه های کشتار جمعی، حق وتوی قدرت های استکباری، ترورریسم، شکنجه و صیونیسم و... . در ادامه مؤلف به ماهیت جنگ  و جبهه حق ـ جبهه باطل در قرآن پرداخته است.

بعضی از سخنان امام خامنه ای در مورد دفاع: «دفاع از مسلین و اسلام واجب است. دفاع جزئی از هویت یک ملت زنده است. هرملتی که نتواند از خود دفاع کند، زنده نیست» ویژگی های اندیشه دفاعی امام خامنه ای عبارت است از: ایمان مداری و حرکت در راستای دستورات الهی ـ مردم داری و تکیه بر قدرت و توان عمومی ـ بازدارندگی و اینکه ماهیتی کاملا دفاعی دارد. در خصوص اهمیت دفاع هوشمند می توان به چند سند مهم و حائز اهمیت از فرامین فرماندهی معظم کل قوا اشاره کرد از جمله: کسب دانش و فناوری نو و نرم افزارهای پیشرفته دفاعی و نوسازی و بازسازی صنایع دفاعی، افزایش ضریب خودکفایی با توسعه تحقیقات و بهره مندی از همه ظرفیت های صنعتی کشور و... .

یکی از دلایل و ضرورت های پیگیری ایده دفاع هوشمند: عدم قطعیت در محیط بین المللی، وجود تهدید های گوناگون فراروی کشور، تهدیدها نوظهور می باشد. تهدیدها به تهدیدهای اقتصادی، سیاسی، امنیتی، نظامی تقسیم می شوند. در ادامه نویسنده به برسی مؤلفه های جهان در حال گذر و لایه های از قدرت آینده  اشاره می کند. رهبر معظم انقلاب تغییر در ماهیت جنگ های آینده اشاره کرده است که متقاوت بودن ماهیت جنگ های آینده را می توان یکی از ضرورت های توجه ویژه به دفاع هوشمند دانست.

گفتار دوم بخش اول: «قدرت هوشمند»

قدرت به دو دسته تقسیم می شود: قدرت نرم و قدرت سخت. مهم ترین جلوه قدرت سخت را می توان در قدرت نظامی جستجو کرد. قدرت سخت یعنی توانایی تغییر رفتار دیگران از طریق اجبار و تهدید  که مطلوب ما باشد. قدرت نظامی  دردنیای امروز از عناصر اصلی بازدارندگی است. کشوری که مؤثرترین وسایل نظامی را  دارد می تواند قواعد بازی را تعریف و اعمال نماید.

زمانی که سیاست های ما در چشم دیگران مشروعیت دارد، قدرت نرم تقویت شده است. در واقع زمانی که ما دیگران را وادار می کنیم که آنچا که ما می خواهیم بپذیرند  بدون اینکه در این راه هزین زیادی «امتیاز و اجبار» صرف کنیم در آن صورت از قدرت نرم استفاده کرده ایم.

رهبر معظم انقلاب به تقسیم بندی قدرت به دو بخش قدرت مادی و قدرت معنوی پرداخته اند. ایشان معتقدند: «منطق مادی قدرت را در ابزارها  و وسایل مشاهد می کند. قدرت مادی از اخلاق بویی نبرده است و برای حق و ارزش های حقانی به کار گرفته نمی شود. مجموعه ای که برای حق و ارزشهای حقانی تلاش می کند، از قدرت به شکل حیوانی استفاده نمی کند، ظلم نمی کند، استکبار نمی ورزد، انسان ها را تحقیر نمی کند، به سرزمین دیگران تجاوز نمی کند... این اخلاق قدرت معنوی است».

مؤلفه های قدرت سخت

جمعیت، سرزمین، منابع طبیعی، رفاه مادی، نیروهای نظامی، قدرت دریایی و اقتصادی، توسعه فناورانه و... . مؤلفه های قدرت نرم: فرهنگ، ایدئولوژی، ارزشها، نهاد و... . مقایسه دو قدرت نرم و سخت: ـ حوزه قدرت نرم، حوزه اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است در حالیکه حوزه قدرت سخت امنیتی ـ نظامی است. ـ اعمال قدرت نرم، پیچیده و محصول پردازش ذهنی نخبگان است در حالیکه اعمال قدرت سخت، عینی، واقعی و محسوس است. ـ روش اعمال قدرت  سخت استفاده از زور و اجبار است در حالیکه در قدرت نرم، از روش القا و اقناع بهره گیری می شود ـ مفهوم امنیت در رهیافت نرم افزارانه شامل امنیت ارزشها و هویت های اجتماعی است در حالیکه این مفهوم در رهیافت سخت افزارانه به معنای نبود تهدید خارجی تلقی می شود. و... .

قدرت هوشمند یعنی «ترکیب هدفمند و خردمندانه قدرت سخت و نرم» است. ارکان قدرت هوشمند عبارت است از:

۱. قدرت سخت: طراحی و اجرای طرح های گوناگون و اعمال قدرت از طریق به کارگیری جنگ افزار، ابزارهای مادی و فیزیکی.

۲. قدرت نرم: اعمال قدرت از طریق ارتباطات، تبلغات، دیپلماسی عمومی و ابزارهای فکری، فرهنگی و معنوی به منظور تغییر ارزشها.

۳. مدیریت تلفیقی قدرتها

گفتار سوم بخش اول: «جنگ هوشمند» 

تهدید نرم خطرناک ترین و پیچیده ترین  تهدید علیه امنیت ملی یک کشور به شمار می رود زیرا که با عواطف، احساسات، فکر و اندیشه، باور و ارزشها و آرمان های یک ملت و نظام سیاسی مرتبط است تهدید نرم موجب دگرگونی هویت فرهنگی و الگوهای رفتاری در یک نظام سیاسی می شود و نوعی سلطه کامل در ابعاد سه گانه حکومت، اقتصاد و فرهنگ است.

تردید در مبانی و زیرساخت های فکری  یک نظام سیاسی، بحران در ارزشها و باورهای اساسی از طریق روش های فیزیکی و با استفاده از تبلیغات، رسانه، احزاب، تشکل های صنفی و قشری و شیوه القا و اقناع انجام می پذیرد. تهدید سخت متکی به روش های فیزیکی عینی، سخت افزارانه و همراه با اعمال و رفتارهای خشونت آمیز، آشکار و با استفاده از شیوه زور و اجبار و حذف دفعی و اشغال سرزمین است. در ادامه مؤلف به بررسی جنگ نرم از دیدگاه قرآن و سیره معصومین پرداخته است.

تعریف مقام معظم رهبری از جنگ نرم: «ـ جنگ نرم یک تهاجم فرهنگی بلکه یک شبیخون، غارت و قتل عام فرهنگی است. ـ جنگ اراده ها، عزم ها، سیاست ها و تدبیرهاست. ـ جنگ ایجاد تردید در دلها و ذهن مردم است. ـ تهاجم به مرزهای ایمانی، عقیدتی و فرهنگی است. ـ یعنی جتگ به وسیله ابزارهای فرهنگی.» در جنگ هوشمند ترکیبی از ابزارها، راهبردها و تاکتیک های جنگ سخت و جنگ نرم توأمان به کار گرفته می شوند.

گفتار چهارم بخش اول: «دفاع هوشمند»

ابتدا مؤلف به بررسی دفاع هوشمند در قرآن و سیره معصومین (ع) پرداخته است. در ادامه دفاع هوشمند از نگاه مقام معظم رهبری را بررسی کرده است. مصادیق دفاع هوشمند از نظر مقام معظم رهبری: با بررسی اندیشه های مقام معظم رهبری با واژگانی همچون: بصیرت، خردمندی، زیرکی، فریب نخوردن، عاقبت اندیشی، فهمیدن، رصد کردن، قدرت تحلیل، فهم قضایا، شناخت لحظه ها، وظیفه شناسی، موقعیت شناسی، آمادگی دائمی، هدفمندی، شناخت دشمن، پیشرو بودن، تقوا، امید و... آشنا می شویم.

در حقیقت با بررسی این مصادیق موضوعیت کاربرد دفاع هوشمند در اندیشه امام خامنه ای معنا پیدا می کند. در آخر نویسنده پس از تحلیل اندیشه های امام خامنه ای به این جمع بندی می رسد: دفاع یعنی دفع تهدید دشمن با اتخاذ راهبرد مناسب، آمادگی همه جانبه، دائمی و کامل؛ هوشمند نیز به مفهوم: «تعقل، شناخت، بصیرت و اشراف به محیط چالش ها و تهدیدات همراه با علم و تدبیر» است.

بخش دوم: «ابعاد، اهداف و راهبردهای دفاع هوشمند در اندیشه امام خامنه ای»

این بخش به سه گفتار تقسیم شده است: گفتار اول «ابعاد دفاع هوشمند در اندیشه امام خامنه ای»، گفتار دوم «اهداف دفاع هوشمند در اندیشه امام خامنه ای» و گفتار سوم «راهبردهای دفاع هوشمند در اندیشه امام خامنه ای» می باشد.

گفتار اول بخش دوم: «ابعاد دفاع هوشمند در اندیشه امام خامنه ای»

ابعاد دفاع هوشمند به دو بعد نرم (معنوی) و بعد سخت (مادی) تقسیم می شود:

الف) بُعد نرم (معنوی) و مؤلفه های آن در دفاع هوشمند از نظر امام خامنه ای:

مؤلفه های معنوی دفاع هوشمند از نظر امام خامنه ای:

1ـ  ایمان و توکل به خدا

2ـ تکلیف مداری

3ـ ایثار و شهادت.

مؤلفه های علم و فناوری دفاع هوشمند از نظر امام خامنه ای:

1ـ نوآوری و ابتکار

2ـ امید به آینده

3ـ اعتمادبه نفس

4ـ علم .

مؤلفه های سیاسی دفاع هوشمند از نظر امام خامنه ای:

1ـ نفی سلطه پذیری و سلطه گری

2ـ بصیرت

3ـ وحدت و اتحاد

4ـ تأمین امنیت منطقه و مقابله با ایران هراسی.

مؤلفه های فرهنگی دفاع هوشمند از نظر امام خامنه ای:

1ـ مقابله با اسلامی ستیزی

2ـ مقابله با فساد و ناهنجاری

3ـ مقابله با تهدید رسانه ای

4ـ سبک زندگی.

ب) بعد سخت (مادی) دفاع هوشمند از نظر امام خامنه ای:

مؤلفه های نظامی دفاع هوشمند از نظر امام خامنه ای:

1ـ آمادگی مستمر و دائمی

2ـ فرماندهی قیادی و انضباط محوری

3ـ سرعت واکنش بالا

4ـ دفاع مشروع و منطقی.

مؤلفه های اقتصادی دفاع هوشمند:

1ـ خروج از اقتصاد متکی به نفت

2ـ آرامش اقتصادی

3ـ مقابله با فساد اقتصادی

4ـ خود اتکایی و خودکفایی.

مؤلفه های جغرافیای سیاسی دفاع هوشمند:

1ـ موقعیت جغرافیایی ممتاز

2ـ مقابله با بحران کاهش جمعیت

3ـ مقابله به تهدیدات زیست محیطی.

مؤلفه های انسانی دفاع هوشمند:

1ـ کارآمدی نظام (تأمین نیازها و مدیریت مشکلات)

2ـ حفظ و تقویت نخبگان

3ـ مردمی بودن

4ـ شخصیت بخشی به نیروهای مسلح. 

در مورد هریک از موارد و مؤلفه های نامبرده شده، سخنان رهبر معظم انقلاب آورده شده است.

گفتار دوم بخش دوم: «اهداف دفاع هوشمند در اندیشه امام خامنه ای»

اهداف دفاع هوشمند در بعد ملی از نظر ایشان عبارت است از:

1ـ صیانت از اسلام و آرمان های انقلاب

2ـ توسعه و نهادینه سازی مشروعیت نظام اسلامی

3ـ صیانت از امنیت و اقتدار کشور و منافع ملی

4ـ صیانت از تمامیت ارضی، استقلال و حاکمیت کشور.

اهداف دفاع هوشمند در بعد فراملی از نظر ایشان عبارت است از:

1ـ صدور ارزشهای انقلاب

2ـ کمک به حفظ ثبات و صلح جهانی

3ـ حفظ و ارتقای امنیت منطقه توسط قدرت های منطقه ای

4ـ تمدن سازی اسلامی.

در مورد هریک از موارد و مؤلفه های نامبرده شده، سخنان رهبر معظم انقلاب آورده شده است.

در ادامه نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید  نظام مقدس جمهوری اسلامی به توجه به آراء و اندیشه دفاعی مقام معظم رهبری آورده شده است.

بعضی از فرصتهای نظام جمهوری اسلامی ایران از نظر ایشان عبارت است از: موقعیت جغرافیایی مناسب، تنوع اقوام، نیروی انسانی کارآمد، عالم، عاقل، متهد، دارای عزم راسخ و آگاه، دارای همبستگی و همدلی، آموزش دیده، با رفتار خوب، افزایش نخبگان و..

بعضی از نقاظ ضعف جموهوری اسلامی ایران از نظر ایشان عبارت است از: احساس ذلت کردن، دشمن دورنی از جمله تنبلی، نشاط کار نداشتن، نداشتن اعتماد به خود، فساد اخلاقی، اسراف و مصرف زدگی، رشوه و پارتی بازی، حرکت آرام و معمولی، تجمل و خرج های زیادی، بی سیاستی و دنیا طلبی، کم کاری  ها، بدبین بودن به آینده، بدبین بودن به دیگران و... .

گفتار سوم «راهبردهای دفاع هوشمند در اندیشه امام خامنه ای»

در این گفتار تلاش شده است تا راهبردهای دفاع هوشمند را (جهت رسیدن به اهداف و تبدیل نقاط ضعف ها به قوت و تهدیدها به فرصت) با توجه به آراء و اندیشه دفاعی مقام معظم رهبری به عنوان عبور دهنده نظام اسلامی از سخت ترین گردنه ها و پیچ های تاریخی تبیین نماید. راهبردهای دفاع هوشمند از نظر ایشان عبارت است از:

1ـ استحکام معنویت و ایمان

2ـ دشمن شناسی

3ـ استکبارستیزی

4ـ تعمیق بصیرت و قدرت تحلیل

5ـ دفاع عمومی

6 ـ دفاع ترکیبی

7ـ دفاع همه جانبه

8 ـ آمادگی دائمی

9ـ تهدید در برابر تهدید

10ـ عمق راهبردی (استراتژیک)

11ـ نرمش قهرمانه

12 ـ آرمان گرایی همراه با واقع بینی

13 ـ قدرت افکنی به منظور ایجاد بازدارندگی

14ـ توسعه درون زا

15ـ علم متکی بر تزکیه

16ـ استفاده از راه های میانبر

17ـ اقتصاد مقاومتی

18ـ کار اقتصادی با روحیه جهادی (حماسی)

19ـ تحقق استاد بالادستی

20ـ دیپلماسی دفاعی

21ـ انعطاف پذیری و تبدیل تهدیدها به فرصتها

22ـ حاکمیت تفکر بسیجی

23ـ اهتمام به پدافند غیرعامل

24ـ دعوت هوشمندانه جوانان اروپا و آمریکا به اسلام.

برای تهیه اثر به این آدرس مراجعه کنید: تهران، لویزان، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.